Η οικονομική επιστήμη
«Η οικονομική επιστήμη παίζει τον ρόλο σήμερα που στον Μεσαίωνα έπαιζε η μελέτη των Γραφών. Γιατί όπως στον Μεσαίωνα δεν μπορούσες να συμμετάσχεις στον δημόσιο διάλογο για τα τεκταινόμενα αν δεν ήξερες “τας Γραφάς” έτσι και σήμερα πρέπει να ξέρουμε κάποιες βασικές αρχές Οικονομικής Θεωρίας, και βασικά να αναγνωρίζουμε τα τρωτά της, ώστε να μπορούμε να συμμετάσχουμε στον διάλογο που αφορά τις ζωές μας» Γιάνης Βαρουφάκης
Ο οικονομολόγος Γιάνης Βαρουφάκης μιλάει για τα βιβλία του «Θεωρία Παιγνίων» και «Πολιτική Οικονομία» που κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Gutenberg.
Η Θεωρία Παιγνίων
Αφού καταξιώθηκε ως η σύγχρονη θεμελίωση της οικονομικής, φιλοδοξεί πλέον να ενοποιήσει όλες τις κοινωνικές επιστήμες. Από τα μικρά προβλήματα της κοινωνίας (π.χ. το σχεδιασμό δημοπρασιών) μέχρι τα μεγάλα φιλοσοφικά μας αινίγματα (π.χ. περί Ηθικής και του ρόλου του Κράτους), η Θεωρία Παιγνίων έχει άποψη. Εντάσσει τον εαυτό της στα φαινόμενα που καλείται η ίδια να εξηγήσει. Αντίθετα με τις άλλες προσεγγίσεις στην κοινωνική επιστήμη, η Θεωρία Παιγνίων υποθέτει ότι κανείς δεν κάνει πράγματα που δεν θα έκανε αν τη γνώριζε! Οι κοινοί άνθρωποι εμφανίζονται σ αυτήν ως θεωρητικοί και οι θεωρητικοί ως κοινοί άνθρωποι. Πρωτότυπο. Όμορφο. Ανθρωπιστικό. Μήπως όμως και αυθάδες;
Το πρόβλημα με τη Θεωρία Παιγνίων είναι ότι η μαθηματική της γλώσσα αποκλείει πολλούς από συζητήσεις από τις οποίες δεν θα έπρεπε να λείπει κανείς. Εκείνοι που ενδιαφέρονται περισσότερο για την κοινωνική σημασία της Θεωρίας Παιγνίων, συνήθως απωθούνται από τα μαθηματικά της. Κι εκείνοι που κατέχουν τις απαιτούμενες τεχνικές, συχνά δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική και φιλοσοφική τους σημασία.
Το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη απευθύνεται σε όλους: Στους μη κατέχοντες τις τεχνικές, παρουσιάζει όλες τις σημαντικές έννοιες χρησιμοποιώντας απλή αριθμητική. Στους υπόλοιπους, αποκαλύπτει την κοινωνική σημασία των τεχνικών. Στους οικονομολόγους παρουσιάζει την αρτιότερη μέθοδο ανάλυσης του αντικειμένου τους, αλλά και μια ευκαιρία επαναπροσέγγισης με τη φιλοσοφία, την ψυχολογία, και την πολιτική επιστήμη.
Στους κοινωνικούς επιστήμονες προσφέρει εφόδια χρήσιμα στην κριτική αξιολόγηση της Θεωρίας Παιγνίων. Στο ευρύ κοινό, αποκαλύπτει τις αδυναμίες όλων των ερμηνειών περί καλής κ αγαθής κοινωνίας που βασίζονται αποκλειστικά στον φιλελεύθερο ατομικισμό.
Το βιβλίο: Δεν προσηλυτίζει. Αντίθετα, διατηρεί σε κάθε του σελίδα μια έντονα κριτική στάση. Συνδυάζει την πληρότητα άρτιου εγχειριδίου με την κριτική στάση ανατρεπτικού κειμένου:
*Εξηγεί λεπτομερειακά όλες τις βασικές έννοιες της Θεωρίας Παιγνίων (π.χ. τις ισορροπίες Nash, τη λύση του διαπραγματευτικού προβλήματος) και τις φιλοσοφικές παραδοχές της (π.χ. περί ορθολογισμού).
*Περιέχει Κεφάλαια για τα τελευταία επιτεύγματα της θεωρίας, π.χ. εξελικτικά, ψυχολογικά και πειραματικά παίγνια.
*Στο τέλος κάθε Κεφαλαίου προσφέρει πρωτότυπα προβλήματα και ασκήσεις με εκτενέστατες λύσεις και σχόλια.
Περιεχόμενα
Πρόλογος: Η φιλοδοξία της Θεωρίας των Παιγνίων || Εισαγωγικά || Επισκόπηση || Οι βασικές έννοιες της θεωρίας παιγνίων: Ανατομία στατικών παιγνίων || Δαμάζοντας την απροσδιοριστία: Το σχέδιο εκλέπτυνσης της ισορροπίας Nash || Διαπραγματευτικά παίγνια: Συγκρούσεις, συμφωνίες, διαπραγματευτική δύναμη και το κοινωνικό συμβόλαιο || Το δίλημμα του κρατούμενου: γρίφος της συνεργασίας, το αίνιγμα της εμπιστοσύνης και η Αχίλλειος Πτέρνα της συλλογικής δράσης || Εξελικτικά παίγνια: Εξέλιξη, εξουσία και ιστορία || Μεγάλες προσδοκίες: Κοινωνικοποιημένοι παίκτες και τα ερμηνευτικά όρια της Θεωρίας Παιγνίων || Επίλογος || Βιβλιογραφία || Γλωσσάριο || Οι λύσεις των προβλημάτων.
«Πολιτική Οικονομία»
Κάποτε τα οικονομικά ήταν το επιστημονικό πεδίο στο οποίο διεξάγονταν οι πιο παθιασμένες συγκρούσεις μεταξύ αντιπάλων ιδεολογικών στρατών. Η ύψιστη μορφή πολιτικής αντιπαράθεσης. Οι εξισώσεις των οικονομολόγων αποτύπωναν εναλλακτικές απόψεις περί της καλής καγαθής κοινωνίας. Τα μαθηματικά τους ήταν παθιασμένα. Η γεωμετρία τους έσταζε ιδεολογικό ενθουσιασμό.
Σήμερα, τίποτα δεν θυμίζει εκείνη την εποχή.
Σήμερα τα οικονομικά απλώς κουράζουν. Τα εγχειρίδιά μας θυμίζουν οδηγίες χρήσης κάποιου λογισμικού πακέτου. Στους «αρχάριους» λέμε: εμείς μπορεί να διαφωνούμε μεταξύ μας, αλλά εσείς δεν είστε αρκετά ώριμοι για να μας ακούτε να τσακωνόμαστε. Μάθετε τα εγχειρίδιά σας «νεράκι» και μετά ελάτε να συζητήσουμε. Δυστυχώς, λίγοι περιμένουν. Μας εγκαταλείπουν καθημερινά και μαζικά, στρεφόμενοι σε ψευτο-επιστήμες όπως το μάρκετινγκ, η διαφήμιση κλπ.
Η Πολιτική Οικονομία του Γιάνη Βαρουφάκη σκοπεύει να εμφυσήσει νέα πνοή στην διδαχή των οικονομικών. Να αναμοχλεύσει τα πάθη εξάπτοντας την λογική. Να διδάξει την οικονομική θεωρία θέτοντάς την, από την πρώτη σελίδα, στο φως της κριτικής. Να ξεναγήσει τους αρχάριους στις άγριες ομορφιές του κόσμου των οικονομικών ιδεών. Να τους προστατεύσει από τα «αποστειρωμένα» εγχειρίδια που, αγχωμένα, προσποιούνται ότι τα οικονομικά είναι μια σειρά λυμένων προβλημάτων.
Να χαράξει ένα μέσο δρόμο μεταξύ των τεχνικών δεξιοτήτων και της φιλοσοφικής προδιάθεσης, της ψυχρής γεωμετρικής λογικής και του πολιτικού πάθους, της μαθηματικής αποτύπωσης των θεωρημάτων και της συνεχούς αμφισβήτησης των αξιωμάτων τους, της προσήλωσης στην εξήγηση των εμπειρικών «δεδομένων» και της αμφιβολίας για το τι είναι «δεδομένο».
Το βιβλίο: Συνοψίζει την ουσία τού κάθε κλάδου της οικονομικής επιστήμης (π.χ. θεωρία κατανάλωσης, αγορών, ευημερίας). Αφηγείται την ιστορική διαδρομή των τεχνικών. Εξετάζει κριτικά τις φιλοσοφικές και πολιτικές διαστάσεις τους. Μελετά τις επεκτάσεις αυτών των βασικών εννοιών στην θεωρία διεθνούς εμπορίου, παγκοσμιοποίησης, νομισματικής πολιτικής κλπ. Αναρωτιέται:
Ποια είναι, τελικά, η σημασία της οικονομικής θεωρίας σήμερα; Γιατί η οικονομική επιστήμη περνάει τόσο μεγάλη κρίση;
Περιεχόμενα
Εισαγωγή || Καταναλωτικές επιλογές: Επισκόπηση της Νεοκλασικής Θεωρίας Ορθολογικών Επιλογών: Η Ισο-Οριακή Αρχή, Οι ιστορικές καταβολές της Νεοκλασικής Θεωρίας Ορθολογικών Επιλογών: Από τον Επίκουρο στις συναρτήσεις ωφέλειας, Κριτική της Νεοκλασικής Θεωρίας Ορθολογικών Επιλογών: Μεγιστοποιούμε τη ωφέλεια μας (έστω και υποσυνείδητα, Θα έπρεπε || Παραγωγή και αγορά: Επισκόπηση της Νεοκλασικής Θεωρίας της Επιχείρησης και των Αγορών: Ισο-Οριακή Αρχή, επιχειρήσεις και τιμές ισορροπίας, Οι ιστορικές καταβολές της Νεοκλασικής Θεωρίας της Επιχείρησης και των Αγορών: Από την Φιλοσοφία της Φύσης στον Τέλειο Ανταγωνισμό, Κριτική της Νεοκλασικής Θεωρίας της Επιχείρησης και των Αγορών: Πόσο καλά περιγράφει την παραγωγική διαδικασία και τον μηχανισμό της αγοράς;
|| Οι αγορές το κράτος και η καλή κ’ αγαθή κοινωνία: Επισκόπηση της Νεοκλασικής Θεωρίας περί Κοινωνικής Ευημερίας: Γενική Ισορροπία και τα Τρία Θεμελιώδη Θεωρήματα, Οι ιστορικές καταβολές της Νεοκλασικής Θεωρίας περί Κοινωνικής Ευημερίας: Το μεγάλο δίλημμα του Φιλελευθερισμού, Κριτική της Νεοκλασικής Θεωρίας περί Κοινωνικής Ευημερίας: Μπορεί μια καπιταλιστική κοινωνία να είναι καλή κ αγαθή; || Δικαιολογημένες ανησυχίες εκκολαπτόμενων οικονομολόγων: Πόση σημασία έχουν οι υποθέσεις και τα αξιώματα των οικονομολόγων; Η «κατάρα» των οικονομικών.
Τα προτείνω ανεπιφύλακτα.
